Wat is een depressie?

Ieder mens heeft wel eens een sombere bui of voelt zich een dagje ‘depressief’. Zo’n ‘dipje’ is echter iets anders dan een depressie. Een sombere bui werpt als een donkere wolk een tijdje een schaduw over ons leven en drijft dan vanzelf weer over. Een depressie verdwijnt echter niet zomaar en onttrekt dag na dag de kleur en de zin aan ons bestaan. Wanneer is er nu sprake van een bedrukte stemming of een tijdelijke inzinking en wanneer spreken we van een echte depressie?

Hoe kan ik een depressie herkennen?

Twee verschijnselen zijn zo kenmerkend voor een depressie, dat in elk geval één daarvan aanwezig moet zijn. En dan niet eventjes, maar gedurende een langere periode en tijdens het grootste deel van de dag. Die twee symptomen zijn: (1) in een sombere stemming verkeren, zich leeg voelen, en (2) geen interesse en plezier meer hebben in alle of bijna alle activiteiten.

Andere symptomen

Behalve deze twee hoofdkenmerken zijn er nog zeven klachten of symptomen die kunnen wijzen op een depressie: een gevoel van waardeloosheid of schuldgevoelens; slaapstoornissen: te weinig of juist te veel slapen; verminderde of grotere eetlust/duidelijke gewichtsverandering; gebrek aan energie of ernstige vermoeidheid; concentratieproblemen of besluiteloosheid; traagheid in denken en handelen of juist aanhoudende lichamelijke onrust; terugkerende gedachten aan de dood of aan zelfdoding.

Heeft u behalve één of beide hoofdkenmerken ook een aantal van deze klachten, zijn deze al een aantal weken aanwezig en belemmeren zij u in het dagelijks leven, dan kan de psychotherapeut vaststellen dat u aan een depressie lijdt.

Verschillende vormen

Depressies zijn er in allerlei soorten en maten. Afhankelijk van het aantal symptomen en de mate waarin ze het leven verstoren, spreken we van een lichte, matige of ernstige depressie. Bij een lichte depressie heeft u naar verhouding weinig klachten en kunt u doorgaan met de meeste dagelijkse activiteiten. Een ernstige depressie daarentegen gaat met zeer veel klachten gepaard; wie daaraan lijdt, kan zich niet meer staande houden in het dagelijks leven. Soms zijn mensen met een depressie ‘in de war’ en hebben zij wanen (overtuigingen die niet kloppen met de werkelijkheid) of hallucinaties (iets horen of zien wat er niet is). Een depressie kan eenmalig zijn, maar de meeste mensen die deze ziekte hebben gehad, lopen de kans er later in hun leven nog een keer of zelfs vaker mee te maken te krijgen. In een aantal gevallen ontwikkelt depressie zich tot een levenslang ziektebeeld.

Dysthyme depressie

Bij iemand met een dysthyme depressie (chronische depressieve stemming) doen zich minder verschijnselen voor dan iemand met een ‘gewone’ depressie. Daarnaast zijn de verschillen die zich voordoen minder intens. Wanneer de klachten voor van zo’n milde depressie zich minstens twee jaar voordoen, wordt gesproken van een dysthyme depressie. Kenmerkend is dat een dysthyme depressie in ernst kan wisselen: lange periodes waarin men somber is kunnen worden afgewisseld door korte periodes
waarin het wat beter gaat.

Overigens kan er naast een dysthyme stoornis ook nog een ‘gewone’ depressieve stoornis ontstaan. Men spreekt dan van een depressie die gesupponeerd (opgestapeld) is op de dysthyme stoornis. Dit wordt ook wel een dubbele depressie genoemd.

Symptomen van dysthyme depressies

In vergelijking met ‘gewone’ depressie zijn er, naast de sombere stemming, bij de dysthyme depressie veel minder bijkomende klachten. Bovendien wisselen de verschijnselen bij een chronisch depressieve
stemming sterk. Ze zijn afhankelijk van de persoon en de situatie.

Dat de verschijnselen van een dysthyme depressie relatief licht zijn wil niet zeggen dat iemand met een chronische depressieve stemming er geen last van heeft. Het lijden is juist zwaar, omdat er geen perioden zijn dat diegene zich echt goed voelt. Daarnaast ondervindt men ook behoorlijke beperkingen in het functioneren, zowel privé, binnen uw sociaal functioneren, als op het werk.

Hoe wordt een depressie behandeld?

Bij een lichte depressie kunnen mensen veel baat hebben bij goede voorlichting of deelname aan een zelfhulpgroep. Heeft dit geen effect en duurt de depressie langer dan drie maanden of is er sprake van een matige depressie, dan is een verdergaande behandeling nodig. Die kan bestaan uit psychotherapie, medicijnen (antidepressiva), of een combinatie van beide. Bij een ernstige depressie zijn medicijnen het aangewezen middel, bij voorkeur samen met of gevolgd door psychotherapie.

Een chronisch depressieve stemming gaat niet vanzelf weer over, hooguit voor een korte periode. Daarnaast is een dysthyme depressie moeilijker te behandelen dan andere depressies. Het gebruik van medicijnen (antidepressiva) leidt vaak tot vermindering van de klachten, maar neemt de depressie niet weg. De depressie kan wel als minder zwaar beleefd worden. Door psychotherapie kan geleerd worden de dysthyme depressie beter in de hand te houden. Het dagelijks functioneren wordt daardoor verbeterd.

Therapie bij depressies

Om u te helpen uw depressie de baas te worden, zal de psychotherapeut vooral aandacht schenken aan uw gedrag en aan uw manier van denken. Om de kans op terugkeer van de depressie te verkleinen, zal hij of zij u ook technieken aanleren waarmee u zelf kunt voorkomen dat u weer depressief wordt.

De psychotherapeut zal nauw met u samenwerken om tot verbetering van uw klachten te komen. De psychotherapeut probeert zo direct en zo concreet mogelijk aan te sluiten bij uw problemen en laat u er
zelf aan werken. Doelstelling van de therapie is om te zorgen voor een blijvend effect. Voor veel emotionele problemen zijn in de therapie speciale methoden ontwikkeld. Dit geldt ook voor depressies.

De uiteindelijke behandeling is ook afhankelijk van de mogelijkheden en wensen van de cliënt.