Wat is een eetstoornis?

Eten is nodig om te blijven leven. Iedereen is er dagelijks mee bezig. Voor mensen met een eetstoornis is eten en alles wat daarmee te maken heeft een obsessie. Zij zijn extreem bang om aan te komen en verbergen hun eetproblemen zo veel mogelijk. Sommigen eten helemaal niet meer. Anderen hebben juist last van eetbuien, waarbij zij in korte tijd grote hoeveelheden voedsel eten. Mensen met een eetstoornis hebben ook een verstoord beeld of beleving van hun lichaam. Zij vinden zichzelf bijvoorbeeld heel dik, terwijl ze eigenlijk een normaal gewicht hebben of juist te dun zijn. De mate waarin deze mensen tevreden zijn met zichzelf hangt sterk af van hun tevredenheid over hun gewicht, hun lichaamsvorm of hun eetgedrag.

Erfelijkheid, persoonlijke eigenschappen – bijvoorbeeld weinig zelfvertrouwen, perfectionisme – en sociale factoren, zoals grote veranderingen of ingrijpende gebeurtenissen, kunnen leiden tot een eetstoornis. Eetstoornissen komen veel voor in Nederland. Het is niet iets om te verbergen of je voor te schamen. Het is goed dat u hulp zoekt. Eetstoornissen kunnen namelijk ernstige lichamelijke gevolgen hebben, zoals ontregeling van stofwisseling en hormoonhuishouding, duizeligheid, bloedarmoede, spierzwakte, moeheid, hartritme-, nier- en leverfunctiestoornissen.

Er zijn drie typen eetstoornissen: anorexia nervosa, boulimia nervosa en eetstoornissen Niet Anders
Omschreven (NAO), bijvoorbeeld de eetbuistoornis. Deze drie worden hierna kort omschreven.

Wat is anorexia nervosa?

Mensen met anorexia nervosa (magerzucht) hebben een intense angst om in gewicht toe te nemen of dik te worden, ook al is er juist sprake van ernstig ondergewicht. Zij hebben een lichaamsgewicht van minder dan 85% van het gewicht dat voor hun leeftijd en lengte normaal en gezond is. De menstruatie is gestopt. Daarnaast is er een stoornis in de manier waarop iemand zijn of haar lichaamsgewicht beleeft. Mensen met anorexia nervosa voelen zich dik, ook al zijn ze graatmager. Uiterlijk en gewicht zijn zeer belangrijk voor hun gevoel van tevredenheid over zichzelf. Mensen met anorexia nervosa lijnen extreem. Sommigen braken en/of maken gebruik van laxeermiddelen om het voedsel dat ze hebben gegeten kwijt te raken. Anderen bewegen weer overmatig. Dit is compensatiegedrag om het afvallen te versnellen.

Wat is boulimia nervosa?

Mensen met boulimia nervosa (vraatzucht) hebben meerdere malen per week een eetbui. Tijdens een eetbui eten ze in relatief korte tijd erg veel voedsel. Zij proppen zich vol en kunnen niet meer stoppen. Meestal bestaat zo’n bui uit voedsel dat zij zichzelf buiten de eetbuien niet toestaan. Aan de eetbui beleven zij weinig plezier. Ze proeven het voedsel eigenlijk niet eens. Na afloop voelen ze zich zwak en schuldig. Zij hebben het gevoel hier geen controle over te hebben. Omdat mensen met boulimia nervosa zich schamen voor hun eetverslaving, hebben ze die eetbuien altijd alleen en in het geheim. Zij proberen gewichtstoename te voorkomen door compensatiegedrag. Sommigen doen dit door te braken of laxeren, anderen door te lijnen en/of extreem veel te bewegen. Hun uiterlijk en gewicht bepalen in hoge mate hoe deze mensen over zichzelf denken.

Wat is een eetbuistoornis?

We spreken van een eetbuistoornis als iemand meerdere eetbuien per week heeft, waarbij hij of zij in korte tijd extreem veel voedsel eet en geen gevoel van controle over het eetgedrag heeft. Deze eetbuien hebben meestal een vast patroon. Omdat mensen zich schamen voor hun gedrag hebben ze die eetbuien altijd alleen en in het geheim. Na het overeten walgen mensen vaak van zichzelf en voelen zich soms depressief of eenzaam. Mensen met een eetbuistoornis vertonen geen compensatiegedrag. Zij gaan dus niet (of zelden) braken, vasten, laxeren of overmatig bewegen. De eetbuien of het regelmatig dooreten kunnen op den duur leiden tot ernstig overgewicht (obesitas). Mensen met een eetbuistoornis koppelen hun zelfwaardering vaak voor een groot deel aan hun uiterlijk.

Therapie bij eetstoornissen

In de therapie wordt in een aantal stappen toegewerkt naar een gezond eetpatroon, een stabiel gewicht (dat past bij de lengte) en een gezonde kijk op het lichaam. Samen met uw psychotherapeut ontdekt u waarom u uw eetstoornis in stand houdt. Hierbij is het belangrijk dat u er bewust voor kiest te veranderen. Dat lijkt logisch, maar de stap naar verandering is vaak moeilijk. Gedrag dat bijvoorbeeld een gevoel van veiligheid, troost of controle geeft, moet worden losgelaten. Als u eenmaal de keuze gemaakt heeft om te veranderen, dan volgen de volgende stappen:

• Problemen leren analyseren
• Eetpatroon normaliseren
• Zicht op gewicht
• Stoppen met gewicht controlerende maatregelen
• Anders leren denken
• Terugval voorkomen

De uiteindelijke behandeling is ook afhankelijk van de mogelijkheden en wensen van de cliënt.

Cognitieve gedragstherapie

De meest voorkomende behandelmethode bij eetstoornissen geschied middels cognitieve gedragstherapie. Cognitieve gedragstherapie is een combinatie van twee vormen van psychotherapie: gedragstherapie en cognitieve therapie.

Gedragstherapie richt zich met name op het verband tussen wat u doet en wat u voelt. De nadruk ligt op het wijzigen van gedrag die de emotionele problemen in stand houden. U leert bijvoorbeeld nieuwe vaardigheden om moeilijke situaties het hoofd te kunnen bieden, zoals aandrang om te veel te gaan eten. Cognitieve therapie gaat vooral uit van de invloed van dat wat u denkt op wat u voelt. Hier ligt de nadruk op het wijzigen van de manier van denken die mensen met een emotioneel probleem hanteren. Depressieve mensen bekijken bijvoorbeeld of zij inderdaad mislukt zijn in het leven en of andere personen hen werkelijk niet mogen of minachten. Deze gedachten worden op logische houdbaarheid onderzocht en waar nodig gewijzigd.

Cognitieve gedragstherapie brengt die twee invalshoeken samen en pakt de gedragspatronen én de negatieve gedachten aan die de problemen in stand houden.